Terug naar overzicht

Screenen op diabetes bij overgewicht?

Overgewicht is de belangrijkste risicofactor voor diabetes type 2. In de rubriek Gezond of niet duikt gezondheidsjournalist Tijn Elferink in een onderwerp waar verwarring over bestaat. Zouden volwassenen met overgewicht eerder gescreend moeten worden op diabetes?

Dweilen met de kraan open, zo vat huisarts en kaderarts diabetes Jacqui van Kemenade de aanpak van diabetes samen. 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes type 2. Volgens het Diabetes Fonds zijn er naar schatting meer dan 1,1 miljoen Nederlanders met prediabetes, de voorfase van de ziekte.

“Maar het probleem is groter dan de cijfers laten zien”, benadrukt Van Kemenade. “Naar schatting van het RIVM zijn er honderdduizenden mensen die niet weten dat ze diabetes hebben en bij wie de diagnose nog niet gesteld is.”

Dat terwijl diabetes type 2 niet heel moeilijk op te sporen is. Anders dan bij diabetes type 1, maakt de alvleesklier bij type 2 nog wel insuline aan maar zijn lichaamscellen minder gevoelig voor insuline. De alvleesklier gaat daarom meer insuline aanmaken. Dat gaat goed, totdat de alvleesklier is uitgeput waardoor de bloedsuikerspiegel weer stijgt.

De belangrijkste risicofactor voor diabetes type 2 is overgewicht. Volwassenen met overgewicht zouden daarom vanaf hun 35e gescreend moeten worden op diabetes en abnormaal verhoogde bloedsuikerwaarden. Dat stelde een Amerikaanse taskforce onlangs in het gerenommeerde medische tijdschrift Journal of the American Medical Association.

De cijfers liegen er in de Verenigde Staten niet om: bijna één op de zeven Amerikanen heeft diabetes. Ruim 70 procent heeft overgewicht; bij bijna 40 procent gaat het om obesitas (een BMI van 30 of meer). In Nederland heeft één op de veertien mensen diabetes, is ongeveer de helft te zwaar en bij een kleine 15 procent is sprake van obesitas.

‘Screeningscriteria slechts het begin van het probleem’

Hoewel de cijfers in Nederland minder ernstig zijn dan in de VS, vindt Van Kemenade dat er ook in Nederland breder op diabetes moet worden gescreend. “Ook omdat zo’n 18 procent van de werkende mannen en 11 procent van de werkende vrouwen het metaboolsyndroom heeft. Dat is het voorstadium van diabetes en is een voorbode voor onder andere hart- en vaatziekten.”

Volgens Sridhar Kumaraswamy van gezondheidsplatform Ancora Health zijn de screeningscriteria slechts het begin van het probleem. “Je komt alleen in aanmerking voor screening als je 45 of ouder bent en
risicofactoren zoals hoge bloeddruk hebt”, legt hij uit. Maar daarmee vang je volgens hem op zich wel de meerderheid van de mensen met een verhoogd risico.

“Het grootste probleem is dat de screening binnen het zorgsysteem niet proactief wordt toegepast. En dat er vervolgens weinig wordt gedaan om te voorkomen dat mensen diabetes ontwikkelen.”

Gezonde levensstijl belangrijker dan medicatie

De oplossing is volgens Kumaraswamy daarom niet alleen een gezondheidscheck, maar ook een leefstijlprogramma. Drie jaar geleden zegde hij zijn baan als CEO van Philips Hue op om met twee anderen Ancora Health op te richten.

“We ondersteunen mensen die hun gezondheid in eigen hand willen nemen”, zegt Kumaraswamy. “Op basis van bloedonderzoek, genetisch profiel, medische achtergrond, erfelijkheid en iemands leefstijl maken we een persoonlijk gezondheidspaspoort.”

Ook huisarts Van Kemenade verkiest een gezonde leefstijl boven medicatie. Maar voor een leefstijlaanpassing is de tijd in de spreekkamer te kort. Een paar jaar geleden gooide ze het roer om, schreef twee boeken over leefstijl en opende een leefstijlpraktijk. Pillen en prikken zijn vaak niet eens nodig. “Hoe eerder verhoogde bloedsuiker- of insulinewaardes worden opgemerkt, hoe beter. En voorkomen is beter dan genezen.”

Het oordeel

Volwassenen met overgewicht op jongere leeftijd screenen op diabetes is zinvol. Maar wellicht nog belangrijker is wat er vervolgens wordt gedaan om de risico’s te verminderen. Een gezondere leefstijl aanleren kost tijd, iets dat in de reguliere gezondheidszorg schaars is.

Door: Tijn Elferink

https://www.nu.nl/gezondheid/6162141/moeten-mensen-met-overgewicht-eerder-gescreend-worden-op-diabetes.html